یکی از روزهای پر فضیلت سال که روزی ویژه برای بخشایش گناهان و استجابت دعا است عرفه نام دارد. روز عرفه یا روز نیایش، نهم ماه ذی الحجه و یک روز قبل از عید قربان است که باید حجاج از ظهر آن روز تا غروب در سرزمین عرفات وقوف کنند.
عرفه کجاست؟
«عرفه» از «ع ر ف» به معنای ادراک، فهم و شناخت است. منطقه ای در عربستان که حجاج در نهم ذی الحجه برای نیایش با خداوند متعال و برخورداری از رحمت الهی در آن جمع می شوند را عرفه می‌نامند.
عرفات کجاست؟
عرفات یا سرزمین عرفات، سرزمینی است که در آن گناه نشده و آنجا معبد تمام انبیاء، اولیا، اوصیا، متقین و اصفیا بوده است. عرفات، نام منطقه وسیعی است با مساحت حدود ۱۸ کیلومتر مربع در شرق مکه معظمه، اندکی متمایل به جنوب که در میان راه طایف و مکه قرار گرفته است وزائران بیت الله الحرام در نهم ذی‌الحجه، از ظهر تا غروب در این منطقه حضور دارند.
در نقلی آمده است که آدم و حوا پس از هبوط از بهشت و آمدن به کره خاکی، در این سرزمین یکدیگر را یافتند و به همین دلیل، این منطقه عرفات و این روز عرفه نام گرفته است.
همچنین گفته اند که جبرئیل هنگامی که مناسک حج را به ابراهیم می‌آموخت، چون به عرفه رسید به او گفت عرفت و او پاسخ داد آری، لذا به این نام خوانده شد و نیز گفته اند سبب آن این است که مردم از این جایگاه به گناه خود اعتراف می‌کنند و بعضی آن را جهت تحمل صبر و رنجی می‌دانند که برای رسیدن به آن باید متحمل شد. چرا که یکی از معانی «عرف» صبر و شکیبایی و تحمل است.
فضیلت روز عرفه در احادیث
روایات بسیاری روز عرفه را به عنوان روزی ویژه برای بخشایش گناهان و استجابت دعا معرفی کرده‌اند. همچنین امامان شیعه احترامی خاص برای این روز قائل بوده و مردم را به بزرگداشت این روز فرا می‌خوانده‌اند و سائلان را به هیچ روی، دست خالی رد نمی‌کرده‌اند.
امام باقر (ع) از امام زین العابدین (ع) روایت کرده است که آن حضرت در روز عرفه جمعی را مشاهده کرد که دست نیاز به سوی مردم دراز کرده و کمک می‌خواستند، حضرت فرمود وای بر شما، آیا از غیر خدا در این روز حاجت می‌طلبید در حالی که در این روز امید می‌رود که فضل خداوند حتی شامل بچه‌هایی شود که در شکم مادرانند.
درباره شب عرفه روایت شده است که دعای خیر در آن مستجاب و کسی که در آن به فرمانبرداری خداوند مشغول باشد، پاداش صد و هفتاد سال عبادت را خدای متعال به او عطا فرماید. زیارت امام حسین (ع) در این شب مستحب است.
در روز عرفه رفتن به عرفات و یا کربلا، بهترین مکان‌ها برای استجابت دعا می‌باشد. اهمیت دعا در این روز به اندازه‌ای است که روزه این روز را برای کسی که روزه باعث ضعف او هنگام دعا شود، ممنوع کرده‌اند.
پاداش زیارت امام حسین (ع) در روز عرفه به اندازه‌ای است که از امام صادق (ع) روایت شده: «خداوند متعال قبل از اهل عرفات برای زائرین قبر حسینی جلوه کرده، نیازهای آنان را برآورده، گناهانشان را بخشیده و آنان را به خواسته‌هایشان می‌رساند و آنگاه نزد اهل عرفات آمده و با آنان نیز اینگونه رفتار می‌کند.»
پیامبر اکرم (ص) میفرمایند: گناه کارترین فرد در عرفات کسی است که از آنجا باز گردد در حالی که گمان می‌برد آمرزیده نخواهد شد.
پیامبر اکرم (ص) میفرمایند: خداوند در غروب عرفه نزد فرشتگانش به اهل عرفه می‌بالد و می‌گوید: “بندگانم را بنگرید! ژولیده و غبار آلود، نزد من آمده اند.
پیامبر اکرم (ص) میفرمایند: خداوند در هیچ روزی به اندازه روز عرفه، بندگان را از آتش دوزخ نمی‌رهاند.
امام صادق (ع) در خصوص فضیلت روز عرفه میفرمایند: هر چه می‌خواهی برای خود دعا بخوان و [در دعا کردن] بکوش که آن روز [روز عرفه] روز دعا و درخواست است.
امام سجاد (ع) در حدیثی فرمود: عصر روز عرفه و ظهر روز دهم که حاجیان در منا حضور دارند، خدای سبحان به فرشتگان مباهات می‌کند و می‌فرماید: «اینان بندگان من هستند که از راه‌های دور و نزدیک با مشکلات بسیار به اینجا آمده و بسیاری از لذت‌ها را بر خود حرام کرده و بر شن‌های بیابان‌های عرفات و منا خوابیده‌اند و اینگونه با چهره‌های غبارآلود، در پیشگاه من اظهار ناتوانی و خواری می‌کنند. اینک به شما اجازه دادم تا آنان را ببینید. آنگاه فرشتگان حق به اذن خداوند بر دل‌ها و اسرار نهان آنها آگاه می‌شوند.
